06-2-103 Adaptowana aktywność fizyczna (APA) – nowe spojrzenie na aktywność fizyczną osób ze specjalnymi potrzebami – N. Morgulec et al

Problem Adaptowanej Aktywności Fizycznej (APA) w ostatnich 100 latach dotyczył zarówno zmian w terminologii, definicjach jak i podstawach filozoficznych. Historia rozwoju APA jest ściśle powiązana z rozwojem medycyny, rehabilitacji, sportu i wychowania fizycznego. Poglądy odnoszące się do stworzenia nowego podejścia do aktywności fizycznej są podobne, chociaż każda kultura może tworzyć własne sposoby utrzymywania optymalnego zdrowia, edukacji i dobrobytu dla wszystkich, w tym także osób niepełnosprawnych, chorych oraz starzejących się. Ponadto rozwój nauki sprzyja zmianom poglądów ujawniając w ramach studiów nad niepełnosprawnością nowe fakty i prawidłowości. Taka sytuacja stwarza możliwość różnorodnego interpretowania historii i przeszłości APA oraz pozwała na postrzeganie jej kształtu z rozmaitych perspektyw. Specjaliści wymieniają cztery główne źródła tworzące podstawy APA: medycynę, edukację specjalną, naukowe podstawy ćwiczeń (exercise science) oraz nauki społeczne. Z kolei analizując historyczny obraz postrzegania osób niepełnosprawnych — który istotnie wpływał na kształtowanie się APA — Pollowey i wsp. wyróżnili cztery podejścia: udogodnień (Facility-based Paradigm), podejście opierające się na zjawisku usługowości (Sernice-based Paradigm), podejście oparte na wsparciu (Supports-based Paradigm), podejście oparte na wzmocnieniu i autodeterminacji (Empowerment and Self-determination Paradigm). Obecnie do głównych obszarów APA zalicza się sport, rekreację, rehabilitację, wychowanie fizyczne i zatrudnienie osób niepełnosprawnych. Działania podejmowane w wymienionych obszarach obejmują usługi związane z aktywnością fizyczną świadczone osobom ze specjalnymi potrzebami, system kształcenia specjalistów, badania naukowe, dostępność do informacji oraz kształtowanie świadomości społecznej. Celem pracy jest próba historycznego pokazania kształtowania się adaptowanej aktywności fizycznej i jej znaczenia we współczesnym społeczeństwie jako filozofii życia i aktywności usługowej na rzecz ludzi ze specjalnymi potrzebami, także jako rozwijającej się dyscypliny naukowej i wreszcie, na ile nowoczesne tendencje APA znajdują odzwierciedlenie w polskiej rehabilitacji i całożyciowej edukacji.